Τρίτη 8 Οκτωβρίου 2013

73 χρόνια μετά,ο "Μεγάλος δικτάτορας" του Τσάπλιν είναι πιο επίκαιρος από ποτέ


     Χθες το βράδυ είδα για πρώτη φορά τη ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν, "Ο Μεγάλος δικτάτορας", που γυρίστηκε το μακρινό 1940 και μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση ο τρόπος με τον οποίο ο Τσάπλιν καταπιάστηκε με το φαινόμενο του ναζισμού. Στη συγκεκριμένη ταινία, η οποία είναι η πρώτη μη βωβή του Τσάπλιν, ο Τσάπλιν υποδύεται τον δικτάτορα της Τομανίας Adenoid Hynkel, ο οποίος είναι εμπνευσμένος από τον Αδόλφο Χίτλερ και δείχνει τη διαδρομη του προς τον Δέυτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην ίδια ταινία υποδύεται και έναν Εβραίο κουρέα, ο οποίος πάσχει από αμνησία, έπειτα από ένα ατύχημα που είχε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και ο οποίος έχει εκπληκτική ομοιότητα με τον Hynkel. Καθ'όλη τη διάρκεια της ταινίας, ο Τσάπλιν σατυρίζει τον Χίτλερ και κατ'επέκταση όλο το ναζιστικό καθεστώς που είχε επιβληθεί στη Γερμανία. Κατά τη διάρκεια της ταινίας σατυρίζει και τον Μουσολίνι, τους πιο στενούς του συμβούλους αλλά και τα τάγματα εφόδου όταν τα δείχνει να διακωμωδούνται από τον άλλο του χαρακτήρα, τον Εβραίο κουρέα και τη φίλη του, επίσης Εβραία Χάνα.  

     Γιατί όμως η ταινία είναι επίκαιρη και μάλιστα για τη χώρα μας και μας δίνει και πολλά μαθήματα; Για πολλούς και διάφορους λόγους. 1ον) Κατά τη διάρκεια της ταινίας βλέπουμε να στοχοποιείται μία κοινωνική ομάδα, οι Εβραίοι, χωρίς κανέναν ουσιαστικό λόγο. Βλέπουμε τα τάγματα εφόδου να τους κυνηγάνε, να τους αναγκάζουν να γράψουν έξω από τα μαγαζιά τους την λέξη "Εβραίος", μέχρι και να μπαίνουν ανενόχλητοι να ψάχνουν μέσα στα σπίτια τους. Οι ίδιοι μάλιστα οι Εβραίοι μένουν μέσα σε ένα γκέτο, απομονωμένοι από την υπόλοιπη κοινωνία. Μας θυμίζουν κάτι όλα αυτά;

     2ον) Ένα μάθημα που δίνει η ταινία είναι ότι το μίσος των Αρίων προς τους άλλους δεν έχει καμία λογική. Πιο συγκεκριμένα, βλέπουμε στη ταινία τον Τσάπλιν, από το ρόλο του Εβραίου, να υπερασπίζεται την Τομανία στο Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και να σώζει ένα λοχαγό από βέβαιο θάνατο με κίνδυνο τη ζωή του. Αυτός δηλαδή που είναι παρίας για την Αρία φυλή, είναι αυτός που υπερασπίστηκε τη χώρα τους μερικά χρόνια πριν! Οφείλουμε να τονίσουμε ότι οι Εβραίοι εμφανίζονται εργατικοί και φτωχοί, κάτι που δεν έχει καμία σχέση με όσα τους καταλόγιζαν οι ναζί για τεμπελιά και πλούτη.

     3ον) Ο Τσάπλιν, ως Adenoid Hynkel αυτή τη φορά, εμφανίζεται ως ένας κακομαθημένος, εγωιστής, πανούργος και ευθυνόφοβος ηγέτης που το μόνο που ξέρει να κάνει είναι να βγάζει λίβελλους εναντίον των Εβραίων αλλά και των εχθρών του, μόνο βέβαια όταν δε περνάει το δικό του. Έτσι λοιπόν, παρατηρούμε ότι ενώ στην αρχή πνέει τα μένεα εναντίον των Εβραίων, κάνει πίσω και αρχίζει να τους συμπεριφέρεται πιο χαλαρά όταν περιμένει να λάβει λεφτά για χρηματοδότηση από έναν Εβραίο επιχειρηματία. Όταν βέβαια δεν τα παίρνει, βγάζει όλο το μίσος του εναντίον τους. Αλλά και εναντίον του Ναπαλόνι (δηλαδή του Μουσολίνι), θέλει να περάσει το δικό του και για αυτό παρόλο που υπογράφει τη συνθήκη για ειρήνη, μετά από λίγο τη σκίζει για να μπει αυτός πρώτος στο Όστερλιτς. Αυτή η συμπεριφορά του Hynkel θυμίζει πολύ τη συμπεριφορά δίαφορων άλλων στην Ελλάδα που θέλουν να περάσει το δικό τους, αλλά απαρνιούνται και το ναζισμό τους, όταν δεν τους συμφέρει.

    4ον) Το πιο σημαντικό όμως μήνυμα που θέλει να περάσει η ταινία βρίσκεται στα τελευταία 5 λεπτά. Μετά από μία σειρά συμπτώσεων, ο Εβραίος κουρέας παίρνει τη θέση του Ηynkel και απευθύνει στα στρατεύματα έναν από τους ομορφότερους λόγους που έχουν απευθυνθεί στην ιστορία του κινηματογράφου, ένα πραγματικό μήνυμα αγάπης και αδελφοσύνης όλων των λαών, όπου δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες φυλές και όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι ο ένας απέναντι στον άλλον. Ένας λόγος που για μένα θα έπρεπε να διδάσκεται σε όλα τα σχολεία, όλων των χωρών του κόσμου. Γιατί κάπως έτσι μπορούμε να ελπίζουμε ότι οι επόμενες γενιές θα διακατέχονται από παιδεία και αγάπη και όχι μίσος προς τους άλλους.

     Παρακάτω ο λόγος που εκφωνεί στα ελληνικά και τέρμα κάτω και το λινκ από το youtube.
"Λυπάμαι, αλλά δεν θέλω να γίνω αυτοκράτορας. Δεν είναι δική μου υπόθεση. Δεν θέλω ούτε να βασιλέψω, ούτε να κατακτήσω κανέναν. Θα ήθελα να βοηθήσω όλο τον κόσμο, αν μπορούσα. Εβραίους, χριστιανούς, μαύρους, λευκούς. Ολοι επιθυμούμε την αλληλεγγύη, αυτή είναι η φύση των ανθρώπων. Να ζούμε με την ευτυχία των άλλων, και όχι με τη δυστυχία τους. Δεν θέλουμε ούτε να μισούμε, ούτε να περιφρονούμε.

Στον κόσμο αυτόν υπάρχει χώρος για τον καθένα. Η καλή Γη είναι πλούσια και μπορεί να παρέχει για όλους. Η ζωή μπορεί να είναι ελεύθερη κι ωραία, αλλά χάσαμε αυτό το μονοπάτι. Η πλεονεξία δηλητηρίασε τις ψυχές των ανθρώπων, ανύψωσε τους φραγμούς του μίσους, μας καταδίκασε στη δυστυχία και στη σφαγή. Ορίσαμε την ταχύτητα, αλλά κλειστήκαμε στον εαυτό μας. Η εκμηχάνιση προσφέρει αφθονία αλλά μας έχει αφήσει σε ένδεια. Η επιστήμη μας έκανε κυνικούς, η ευφυΐα μας, σκληρούς και άξεστους. Σκεφτόμαστε πολύ και αισθανόμαστε ελάχιστα.

Περισσότερο κι απο τις μηχανές, χρειαζόμαστε την ανθρωπιά. Πιο πολύ από την επιδεξιότητα, χρειαζόμαστε την καλοσύνη και την ευγένεια. Χωρίς αυτές τις αρετές, η βία θα κυριαρχήσει στη ζωή και όλα θα χαθούν. Το αεροπλάνο και το ραδιόφωνο μας έφεραν πιο κοντά. Η ίδια η φύση αυτών των εφευρέσεων διαλαλεί την καλοσύνη των ανθρώπων. Διαλαλεί την παγκόσμια αδελφοσύνη, την ενότητα όλων μας.

Ακόμα κι αυτή τη στιγμή, η φωνή μου φτάνει στα αυτιά εκατομμυρίων ανθρώπων, απελπισμένων γυναικών, παιδιών, που είναι θύματα ενός συστήματος που ξέρει μόνο να βασανίζει και να φυλακίζει αθώους ανθρώπους. Σε αυτούς που με ακούνε, λέω: Μην απελπίζεστε. Η τωρινή μας δυστυχία δεν είναι παρά το πέρασμα της πλεονεξίας και της σκληρότητας εκείνων που φοβούνται την πρόοδο του ανθρώπου. Το μίσος των ανθρώπων θα περάσει και οι δικτάτορες πεθαίνουν! Και η δύναμη που αφαίρεσαν από το λαό θα επιστρέψει σε αυτόν ξανά. Οσο οι άνθρωποι πεθαίνουν, η ελευθερία δεν θα αφανιστεί ποτέ!

Στρατιώτες! Μην υπακούτε στους αγροίκους, που σας περιφρονούν και σας σκλαβώνουν, που σας δυναστεύουν τις ζωές. Ανθρώπους που σας λένε τι να κάνετε, τι να σκεφτείτε και τι να νιώσετε! Που σας μεταμορφώνουν σε κοπάδι, σε κρέας για τα κανόνια. Μην υποχωρείτε μπροστά σε αυτά τα εκφυλισμένα όντα, στους εγκέφαλους και τις καρδιές των μηχανών! Δεν είστε ούτε μηχανές, ούτε κοπάδι, είστε άνθρωποι! Φέρετε την αγάπη της ανθρωπότητας μέσα στις καρδιές σας, δεν μισείτε! Μόνο όσοι στερήθηκαν την αγάπη μισούν! Οι στερημένοι και οι αφύσικοι!

Στρατιώτες! Μην αγωνίζεστε για τη σκλαβιά, αγωνιστείτε για την ελευθερία! Ο άγιος Λουκάς στο 17ο κεφάλαιο γράφει: «το βασίλειο του Θεού είναι μέσα στον άνθρωπο». Οχι σε έναν άνθρωπο, όχι σε μια ομάδα ανθρώπων, αλλά σε όλους τους ανθρώπους! Σε εσάς! Εσείς είστε ο λαός που έχει τη δύναμη, να δημιουργεί τις μηχανές, να δημιουργεί την ευτυχία! Εσείς ο λαός, έχετε τη δύναμη να δημιουργήσετε την ευτυχία, να εμπνεύσετε μια όμορφη κι ελεύθερη ζωή, να κάνετε αυτή τη ζωή μια υπέροχη περιπέτεια!

Στο όνομα της δημοκρατίας, ας χρησιμοποιήσουμε αυτή τη δύναμη, ας ενωθούμε! Ας αγωνιστούμε για ένα καινούργιο κόσμο, με ευκαιρίες και δουλειά για όλους, μέλλον για τους νέους, ασφάλεια για τους ηλικιωμένους.
Με αυτές τις υποσχέσεις, οι αγροίκοι πήραν την εξουσία. Αλλά είπαν ψέμματα! Δεν κράτησαν το λόγο τους! Ποτέ δεν θα το κάνουν! Οι δικτάτορες ελευθερώνουν τον εαυτό τους, αλλά υποδουλώνουν το λαό. Ο αγώνας μας είναι να κάνουμε πράξη αυτές τις υποσχέσεις! Να ελευθερώσουμε το λαό, να σπάσουμε τους εθνικούς φραγμούς, να καταργήσουμε την πλεονεξία, το μίσος και τη μισαλλοδοξία. Ας αγωνιστούμε για ένα κόσμο δικαίου, όπου η επιστήμη και η πρόοδος θα φέρουν ευτυχία σε όλους! Στρατιώτες! Στο όνομα της δημοκρατίας, ας ενωθούμε!
...
Χάννα, με ακούς; Όπου κι αν είσαι σήκωσε τα μάτια σου, Χάννα. Τα σύννεφα διαλύονται, ο ήλιος διαπερνά! Βγαίνουμε από το σκοτάδι μέσα στο φως! Μπαίνουμε σε έναν νέο κόσμο, έναν καλύτερο κόσμο, όπου οι άνθρωποι θα ανυψωθούν πάνω από το μίσος, την πλεονεξία και την αγριότητά τους. Σήκωσε τα μάτια σου, Χάννα! Η ψυχή του ανθρώπου έχει φτερά και μαθαίνει επιτέλους να ανυψώνεται! Πετάει προς το ουράνιο τόξο, προς την ελπίδα, προς το μέλλον. Το λαμπρό, το ένδοξο μέλλον, που ανήκει σε εσένα, σε εμένα, σε όλους μας!
Σήκωσε τα μάτια, Χάννα! Κοίτα ψηλά!

http://www.youtube.com/watch?v=QcvjoWOwnn4

1 σχόλιο: